รอบรู้เรื่องอัญมณี ตอนที่ 2 : กำเนิดอัญมณี

           อัญมณีเป็นแร่ที่กำเนิดมาจากหินประเภทต่างๆ ได้แก่ หินอัคนี หินแปร และหินตะกอน หากยังจำได้ สมัยเด็กๆคงเคยได้เรียนการเกิดของหินในวิชาวิทยาศาสตร์กันมาบ้าง หินต่างๆเหล่านี้มีกระบวนการเกิดเป็นวัฏจักร ซึ่งอัญมณีจะเกิดขึ้นมาในระหว่างวัฏจักรการเกิดหินนี้

ลองนึกภาพภูเขาไฟซักหนึ่งลูกก่อนที่ภูเขาไฟจะระเบิด ภายใต้ภูเขาไฟ มีการไหลเวียนของแมกมาร้อน (Magma) ซึ่งเป็นหินหนืดหลอมเหลวอยู่ใต้ชั้นเปลือกโลก เมื่อแมกมาเกิดการเย็นตัวลงกลายเป็นหินอัคนี จะมีการตกผลึกของแร่ออกมา เกิดเป็นอัญมณีบางชนิด เช่น พลอยเพทาย (Zircon) การเปลี่ยนแปลงภายใต้เปลือกโลกนี้อาจใช้เวลาเป็นล้านปีเลยทีเดียว แต่เนื่องด้วยโลกมีการเคลื่อนตัว ทำให้เกิดแรงดันเกิดเป็นภูเขาไฟระเบิด แมกมาส่วนหนึ่งที่อยู่ใต้เปลือกโลกจะเกิดการปะทุออกมากลายเป็นลาวา (Lava) และนำพาผลึกอัญมณีภายใต้ผิวโลกออกมาด้วย เมื่อลาวาเย็นตัวลง จะมีการตกผลึกของแร่ออกมาอีกครั้ง เกิดเป็นอัญมณีชนิดใหม่  เช่น พลอยมุกดาหาร (Moonstone) จากนั้น เมื่อสภาพอากาศเปลี่ยนแปลง กระแสน้ำและลมก็จะพัดพาผลึกอัญมณีและตะกอนไปตามแม่น้ำและทะเล เกิดการทับถมกัน และสามารถถูกค้นพบโดยคนเรานี่เอง

คงพอเห็นภาพรวมการเกิดอัญมณีกันบ้างแล้ว รายละเอียดการเกิดอัญมณีแต่ละชนิดยังมีอีกมากแต่โดยหลักการแล้ว ก็จะมีความสัมพันธ์กับหินต้นกำเนิดทั้งสามชนิดข้างต้น สรุปได้ว่า อัญมณีแต่ละชนิดมีกระบวนการเกิดต่างๆกัน จึงทำให้มีคุณสมบัติทางกายภาพและเคมีต่างกันไป โดยเราสามารถใช้คุณสมบัติเหล่านี้ในการจำแนกชนิดของอัญมณีออกจากกัน

เราจะพบอัญมณีได้ที่ไหนบ้าง?

            หลายคนอาจสงสัยว่า แล้วเราจะเจออัญมณีชนิดนั้นๆได้ที่ไหนบ้าง โลกของเราในแต่ละประเทศก็จะมีภูมิประเทศและสภาพทางธรณีวิทยาต่างกัน การเกิดอัญมณีชนิดนั้นจึงขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างที่สภาพทางธรณีวิทยานั้นจะอำนวยให้ อัญมณีบางชนิดสามารถพบได้ทั่วไป เช่น ควอตซ์ (Quartz) ซึ่งสามารถพบได้ในหลายจังหวัดในประเทศไทย ที่เขาเรียกกันว่า หินเขี้ยวหนุมาน โป่งข่าม ก็คือพลอยตระกูลควอตซ์นี่เอง

            อัญมณีบางชนิดอาจพบได้ยาก โดยจะพบในพื้นที่ที่เหมาะสมต่อการเกิดของอัญมณีชนิดนั้น เช่น เพชร (Diamond) พบมากในแอฟริกาใต้ หรือ โอปอล (Opal) พบมากในประเทศออสเตรเลีย แหล่งที่สำคัญของอัญมณีชนิดต่างๆก็จะมีความแตกต่างกันไป ถึงแม้ว่าเป็นพลอยชนิดเดียวกัน แต่ลักษณะสีสัน ความสวยงาม มลทินภายในเนื้อพลอย จะมีความแตกต่างกัน นั่นเป็นเหตุผลที่อธิบายได้ว่าทำไมพลอยทับทิมพม่าจึงมีราคาแพงกว่าพลอยทับทิมจากแหล่งอื่นๆ ทับทิมพม่ามีความสวยงามเฉพาะตัว มีสีแดงสดถึงสีแดงอมชมพู เป็นที่น่ามีไว้ครอบครองยิ่งนัก



อ้างอิง : ภาพจากหนังสือ Gemstones by Cally Hall


อ่านต่อ - ตอนที่ 3 https://www.gemsharmonyshop.com/b/15

อ่านตอนที่ 1 https://www.gemsharmonyshop.com/b/13